C2PA en fake news

Bewijs van herkomst: provenance

C2PA staat voor Coalition for Content Provenance and Authenticity. Het begrip provenance komt oorspronkelijk uit de kunstwereld: het slaat op de herkomst (‘welke weg heeft het afgelegd’) van een kunstwerk, inclusief wie het maakte, wie het bezat, welke restauraties of wijzigingen zijn uitgevoerd, etc. Bij schilderijen is provenance cruciaal: het helpt authenticiteit vast te stellen, voorkomt vervalsing, en speelt een rol in waardebepaling.

Dit idee is inmiddels overgegaan naar digitale media. Net zoals een oud schilderij vals kan zijn, zo kunnen digitale beelden, video’s of mediabestanden gemanipuleerd zijn, nagemaakt (deepfakes) of onterecht toegeschreven. Provenance in digitale media probeert een analoge zekerheid te bieden: wie maakte iets, met welke tools, wanneer, welke bewerkingen zijn toegepast.

Belang van omgaan met fake news voor samenleving, geo-politiek, veiligheid en sociale cohesie

Fake news, deepfakes en desinformatie zijn niet slechts vervelende misverstanden: ze beïnvloeden verkiezingen, ondermijnen vertrouwen in instituties, polariseren samenlevingen, versterken complottheorieën, en kunnen zelfs internationale spanningen verhogen. In geopolitieke context kunnen desinformatiecampagnes ingezet worden om publieke opinies te manipuleren, mensen op te zetten tegen elkaar, of om buitenlandse inmenging te maskeren.

Voor de sociale cohesie is het belangrijk dat mensen kunnen vertrouwen op wat ze zien en lezen. Wanneer bewijsvoering visueel wordt gemanipuleerd zonder dat de ontvanger dat doorheeft, raakt het fundament van vertrouwen geschaad. Ook nationaal en internationaal veiligheidsbeleid kan afhangen van betrouwbare media (denk aan situaties van oorlog, crisis of geweld), waar ‘fake videos’, gemanipuleerde audio of beelden gebruikt worden voor propaganda en misleiding.

Daarom draagt een systeem zoals C2PA bij aan het herstellen van vertrouwen, transparantie en veerkracht: het helpt te onderscheiden wat authentiek is, wat bewerkt is, en wie verantwoordelijk is.

Hoe C2PA het fake news kan bestrijden op internet en sociale media

C2PA biedt een standaard om digitale content uit te rusten met content credentials — metadata die vastlegt wie iets heeft gemaakt, wanneer, met welke bewerkingen, en welke hulpmiddelen zijn gebruikt. Deze metadata kan cryptografisch ondertekend worden zodat het bestand én de metadata samen gevalideerd kunnen worden: je kunt verifiëren dat het bestand niet veranderd is sinds de ondertekening.

Op sociale media kan dit betekenen dat bij elk plaatje, video of bericht een indicator (bijvoorbeeld een ‘CR’-icoontje) aanwezig is, waar gebruikers op kunnen klikken om te zien wat de herkomst is, of dat bewerkingen hebben plaatsgevonden.

Als de standaard breed wordt geaccepteerd en geïmplementeerd, verbetert de traceerbaarheid en zichtbaarheid van herkomst. Het wordt zo steeds moeilijker voor kwaadwillenden om misinformatie en desinformatie te verspreiden.

Technieken die dit mogelijk maken

• Metadata & manifests: C2PA gebruikt zogeheten manifests (ook wel Content Credentials) waarin allerlei assertions (beweringen) over de content worden opgenomen: maker, datum, apparaat, bewerkingen, etc.
• Cryptografie: hashes, digitale handtekeningen zorgen dat de metadata niet gemanipuleerd kan worden zonder dat het ontdekt wordt.
• Embedden of soft binding: de metadata kan in het bestand zelf worden opgenomen, of via “soft binding” zoals onzichtbare watermerken of via verwijzingen naar externe opslag, zodat de herkomstinformatie ook blijft werken als het originele bestand verplaatst wordt.
• Verificatie en trust list: tools en platforms kunnen controleren of de ondertekening geldig is, of de ondertekenaar vertrouwd is, of het manifest goed gevormd is.

Stakeholders die C2PA mogelijk maken

• Grote techbedrijven: Adobe, Microsoft, Intel, Truepic, BBC, Arm, etc.
• Media- en nieuwsorganisaties: BBC, New York Times, etc., die belang hebben bij betrouwbare content en het bestrijden van desinformatie.
• Creatieve industrie (fotografie, video, content makers): om erkenning te krijgen voor hun werk, om misbruik te voorkomen en integriteit te behouden.
• Platforms en sociale media: Facebook/Meta, Google, Amazon, etc., die content hosten, delen en zichtbaar maken. Zij kunnen de C2PA-standaard ondersteunen, metadata respecteren, labels tonen.
• Regulatiewerk en standaardisatie-instituten: organisaties zoals IPTC, standaardisatie commissies, mogelijk overheidsinstanties die beleid en regulering maken rond mis- en desinformatie.

Praktische toepassing voor een onderneming

Hoe kan een bedrijf C2PA in de praktijk inzetten?

1. Inventarisatie en beleid
   Identificeer welke soorten content een bedrijf maakt (beelden, video’s, audio, documenten) en welke risico’s bestaan voor die content (manipulatie, deepfake, misbruik). Stel intern beleid op over wie content produceert, welke bewerkingen zijn toegestaan, en wat er geregistreerd moet worden.
2. Gebruik maken van tools en workflows die C2PA ondersteunen
   Zorg dat je content creatie- en bewerkingssoftware C2PA-manifests kan genereren. Bijvoorbeeld camera’s, software zoals beeldbewerking, video editors, upload tools. Teamleden moeten begrijpen hoe bewerkingen geregistreerd worden, hoe metadata behouden blijft.
3. Integratie met platforms
   Bij publicatie op sociale media of website: publiceer altijd samen met de Content Credentials. Zorg dat de platformen die je gebruikt de metadata niet strippen, en dat er visuele herkenning is voor eindgebruikers (iconen, labels, links naar manifest).
4. Verificatie & monitoring
   Gebruik tools om te controleren dat content met C2PA-gegevens correct is getekend en niet gemanipuleerd. Monitor of derden de content onveranderd overnemen, en of de metadata behouden blijft.
5. Communicatie en transparantie
   Leg klanten, gebruikers of publiek uit wat de C2PA-credentials betekenen. Een visueel teken ( zoals het “CR”-icoontje) kan helpen. Transparantie over wie content maakte, welke bewerkingen, etc., vergroot vertrouwen.
6. Samenspel met externe partners
   Werk samen met leveranciers, platforms, mediapartners om C2PA te ondersteunen, zodat de keten van creatie tot consumptie zo transparant mogelijk is.

Transparantie en vertrouwen

C2PA is een krachtige stap in de richting van betrouwbare digitale media. Geïnspireerd door eeuwenoude concepten uit de kunstwereld, vertaalt het idee van provenance naar de digitale era – iets van groot belang in een wereld waar fake news, deepfakes en desinformatie steeds verfijnder worden. Door technische standaarden, cryptografische methoden, metadata en brede samenwerking over branches heen, kan C2PA helpen om transparantie en vertrouwen te herstellen. Voor ondernemingen betekent dit enige investering in tools, processen en bewustzijn, maar de wederkerige winst is groot: reputatie, betrouwbaarheid, en een rol in het opbouwen van een gezonde informatiemaatschappij.